Co to jest zaliczka.
Być może nie każdy z nas zdaje sobie z tego sprawę, lecz instytucja zaliczki nie jest w żaden sposób regulowana w przepisach kodeksu cywilnego czy innych ustaw. Zawsze należy traktować ją w kategorii wpłaty wierzyciela na poczet przyszłych zobowiązań pieniężnych, które wynikają z zawartej umowy. Zaliczka może przyjmować dowolną kwotę i jest całkowicie zależna od woli obu stron. W stosunku do niej nie znajdują zastosowania zawarte w art. 394 K.C. zasady odnośnie zachowania zadatku lub obowiązku jego zwrotu w podwójnej wysokości.
Gdy zawarta umowa zostanie wykonana, dojdzie do wliczenia zaliczki w wynagrodzenie wykonawcy lub cenę rzeczy sprzedanej. A co stanie się z nią w sytuacji, kiedy zajdą przesłanki, które umożliwiać będą jednej ze stron odstąpienie od umowy? Jeżeli odnosić będą się one do osoby wykonawcy dzieła, ma on obowiązek zwrócenia otrzymanej zaliczki. Nabywca może natomiast żądać zwrotu wypłaconej kwoty i naprawionej szkody. Wynika to z treści art. 494 § 1 K.C., gdzie stwierdza się, co następuje: „Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.” Gdy w chwili oświadczenia o odstąpieniu umowa została wykonana chociażby częściowo, zachodzi konieczność regulacji sytuacji stron, w szczególności rozliczenia się ze spełnionych świadczeń (art.395 § 2 K.C.). Ów zwrot powinien co do zasady zostać dokonany w naturze.
W sytuacji, w której stroną umowy jest konsument, zwrot zaliczki winien nastąpić niezwłocznie (art. 494 § 2 K.C.). Zgoła inaczej ustawodawca rozwiązuje zagadnienie zwrotu zaliczki w przypadku umowy, która została zawarta na odległość albo poza lokalem przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 32 ust.1 Ustawy o prawach konsumenta, (Dz.U 2014 poz. 827), obowiązkiem przedsiębiorcy jest niezwłoczne, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy, zwrócenie konsumentowi wszystkich dokonanych przez niego płatności, z uwzględnieniem kosztów dostarczenia rzeczy.